وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری

دانشگاه سوره

دانشکده هنر

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد رشته صنایع دستی

گرایش خوشنویسی و کتاب­ آرایی

عنوان پایان نامه نظری

تحلیل ساختاری هنرهای کتاب­آرایی درنهج البلاغه

احمد بن السهروردی

عنوان پایان نامه عملی

پنج اثر خوشنویسی به­خط ثلث

استاد راهنمای نظری و عملی

دکتر حمیدرضا قلیـچ خانی

استاد مشاور

سلیمان سعیدآبادی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

قرن هشتم قمری و دوره­ی دوم حکومت ایلخانی، دوره­ای پربار و پرثمر در هنر­های مربوط به کتاب­آرایی ایرانی و اسلامی است. در این دوره سنّت تولید گروهی نسخه­های خطی به­خصوص کتاب­های مذهبی رایج شد، خطوط نسخ، ثلث، محقق، ریحان، توقیع و رقاع سازماندهی شده و مورد استفاده بیش از پیش قرار گرفت و نقطه عطفی در کتابت و آرایش قرآن­ها در جهان اسلام پدید آمد. قرآن کتاب آسمانی مسلمانان همواره دستمایه­ی هنرنمایی هنرمندان بوده است و آنان با بضاعت خویش در کتابت و آرایش این کتاب مقدس کوشیده­اند. در مقایسه با قرآن، کتاب­های مذهبی دیگر از جمله نهج­البلاغه به­ دلایل مختلف کمتر مورد هنرنمایی قرار گرفته است. نهج­البلاغه­ی شماره­ی 64455 موجود در کتابخانه­ی شماره­ی یک مجلس شورای اسلامی یکی از معدود نُسَخی است که در این دوره توسط احمد بن السهروردی کتابت شده است. در این پژوهش با بررسی توصیفی و تحلیلی نسخه به شناسایی و تحلیل تزیینات کتاب­آرایی، خوشنویسی و تأثیر پذیری آن، از دیگر نُسخ آن دوره پرداخته شد. این نسخه از آثار ممتاز سهروردی بوده و وضعیت فیزیکی سالم، زیبایی و بی­تکلفی در خط و سادگی تزیینات در این نسخه، آنرا در زمره­ی والاترین آثار هم عصر خود و نیز سرمشقی برای دوره­های بعد قرار داده است.

کلید واژه­ها:دوره­ی ایلخانی، کتاب­آرایی، نهج­البلاغه، احمد بن السهروردی، خطِّ نسخ

فهرست مطالب

عنوان شماره­ی صفحه

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 3 – 1

فصل اول : کلیات پژوهش

1 – 1 : بیان مساله ………………………………………………………………………………………………….. 6 – 5

1 – 2 : اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………. 6

1 – 3 : پرسش­های پژوهش ……………………………………………………………………………………. 6

1 – 4 : فرضیه­های پژوهش …………………………………………………………………………………….. 7

1 – 5 : پیشینه و سابقه­ی پژوهش …………………………………………………………………………. 8- 7

1 – 6 : روش اجرایی پژوهش ………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم: فرهنگ و هنر ایران در عصر ایلخانان

2 – 1 : اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی …………………………………………………………. 14- 10

2 – 2 : گرایش­های مذهبی ………………………………………………………………………………………21- 15

2 – 3 : علل شکوفایی هنر ……………………………………………………………………………………… 25- 22

2 – 4 : وضعیت کتاب آرایی در دوره­ی ایلخانی ……………………………………………………..30- 26

2 – 4 – 1 : خوشنویسی …………………………………………………………………………………………….37-31

2 – 4 – 2 : تذهیب …………………………………………………………………………………………………. 45- 37

2 – 4 – 3 : صفحه آرایی ………………………………………………………………………………………… 48- 45

2 – 4 – 4 : کاغذ …………………………………………………………………………………………………….. 49- 48

2 – 4 – 5 : صحافی و تجلید ………………………………………………………………………………….. 52- 49

فصل سوم: کتاب­شناسی و نسخه شناسی اثر

3 – 1 : کتاب­شناسی

3 – 1 – 1 : نهج البلاغه، موضوع و مؤلف ……………………………………………………………… 59- 54

3 – 2 : نسخه شناسی

3 – 2 – 1 : احوال و آثار احمد بن السهروردی …………………………………………………….. 68- 60

3 – 2 – 2 : ویژگی‏های نسخه ………………………………………………………………………………… 72- 69

فصل چهارم: تحلیل و بررسی نسخه

4 – 1 : قواعد عمومی خوشنویسی ……………………………………………………………………….. 77- 72

4 – 2 : ساختار هندسی و زمینه­ی تاریخی خط نسخ …………………………………………. 78- 77

4 – 3 : ساختار هندسی و زمینه­ی تاریخی خط ثلث ………………………………………….. 79- 78

4 – 4 : بررسی سبک خوشنویسی اثر …………………………………………………………………. 111-80

4 – 5 : بررسی شیوه­ی تذهیب و تزیینات ………………………………………………………………120-111

4 – 6 : بررسی جدول­کشی …………………………………………………………………………………….. 129-120

4 – 7 : بررسی کاغذ ……………………………………………………………………………………………….. 132-130

4 – 8 : بررسی جلد ………………………………………………………………………………………………… 134-132

فصل پنجم: جمع بندی

5 – 1 : نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………….. 137-136

5 – 2 : ارائه­ی پیشنهادات ……………………………………………………………………………………… 138

5 – 3 : گزارش کار عملی ……………………………………………………………………………………… 151 -139

5 – 4 : کتاب­نامه ……………………………………………………………………………………………………. 142-139

چکیده­ی انگلیسی

مقدمه:

کتاب و کتابخانه از جلوه­های دیرین تمدن بشری است که در ایران نیز سابقه­ای کهن دارد. و از آنجا که ایران همواره مهد علم و هنر بوده دانشمندان حاذقی در علوم مختلف و هنرمندان بزرگی در هنرهای گوناگون پرورش داده و هنرهای کتاب­سازی و کتاب­آرایی نیز به موازات دیگر هنرها مورد علاقه­ی مردم و دوستداران علم و هنر این سرزمین بوده است.

پس از فتح ایران، با رواج اسلام و نیاز به استنساخ قرآن، رسم­الخط عربی از همان آغاز مورد توجه قرار گرفت. در سال­های اولیه، خط کوفی مورد استفاده قرار گرفت. در ایران نوع خاصی از این خط با نام کوفی شرقی رایج بود و هنرمندان ایرانی تا اوایل قرن پنجم قمری بیشتر قرآنها را با این شیوه که تنوع بسیاری داشت، می­نوشتند. در بیشتر قرآنهای قرن چهارم و پنجم قمری هنر تذهیب، جزیی از خودِ حروف کوفی بود و خوشنویس خود نیز مذهّب بود. در اواخر قرن سوم قمری ابن مقله (328-272 قمری) اصلاحاتی در خط انجام داد و خط­هایی را که از کوفی منشعب شده بود تکمیل ساخت، قواعدی برای خوشنویسی تدوین کرد و اصل خطوط را بر مبنای سطح و دور پایه­گذاری کرد. در قرن چهارم علی ابن هلال معروف به ابن بوّاب (ف. 413 قمری) در قواعد نقطه­گذاری و یکدست کردن اصول خط­های شش­گانه «اقلام ستّه» نقش برجسته­ای داشت. او با تدوین و تکمیل اصول و قواعد پیشین، نوشتن خطوط شش­گانه را به شکل کلاسیک خود نزدیک­تر ساخت.

از قرن پنجم قمری خط نسخ به دلیل تحریر و قرائت ساده­تر جایگزین کوفی شد. این هنگام از خطوط دیگری همچون محقق، ریحان و ثلث نیز برای کتابت استفاده می­شد. علاوه بر هنرمندان گمنام قرن پنجم و ششم قمری، خوشنویس دیگری که در شکوفایی انواع خطوط نقش بارزی داشت “یاقوت مستعصمی” (698-616 ق) بود که به­جز قطعات فراوان، قرآنها و کتابهای بسیاری را کتابت کرد. او به همراه دیگر خوشنویسان مطرح این دوره که برخی نیز از شاگردان او بودند، سبب گست

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیلک کنید

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 592