مدل ها و نظریه های شخصیت

مدل های شخصیتی که در این بخش مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از مدل های پنج عامل بزرگ ، مایر-بریگز ، حرفه ای شخصیت جان هالند ، روانپویشی و شخصیت A و B.

۱٫۲٫۲٫۲ مدل پنج عامل بزرگ

تقریبا از زمان افلاطون، محققان به دنبال ایجاد لیستی از مشخصه های شخصیتی بوده اند (McShane & Von gilnow, 2010). از این رو در حدود ۱۰۰ سال پیش گروهی از پژوهشگران تلاش کردند تا مجموعه فعالیت های صورت گرفته طی سالیان گذشته در رابطه با تعیین مشخصه های شخصیتی را جمع بندی نمایند.  در این راستا آنها هزاران کلمه ای که در رابطه با شخصیت در فرهنگ جامع راجت و لغت نامه وبستر وجود داشت را در ۱۷۱ خوشه طبقه بندی نمایند و سپس این خوشه ها را در ۵ بعد شخصیتی خلاصه نمودند. یافته آنها در تحقیق های نوین با استفاده از ابزارهای تحقیقی پیشرفته تر در بسیاری از کشورها و محیط ها مورد تائید قرار گرفت و منجر به یافتن و شهرت یکی از مهمترین و پرکاربردترین مدل های شخصیتی شد که مدل پنج عامل بزرگ شخصیت نام گرفت. این مدل از ۵ بعد وجدان مداری ، سازگاری ، ثبات احساسی یا رنجورخویی ، برو نگرایی و پذیرا بودن تجارب جدید تشکیل شده است که هر کدام مشخصه ای از فرد را تعیین می کنند. ابعاد این مدل در شکل ۲-۱ نشان داده شده است. مک شین و ون گیلنو (۲۰۱۰) این ابعاد را بدین شکل تشریح می کنند:

وجدان مداری: این عامل به افرادی اطلاق می گردد که با دقت ، قابل اتکا و خود نظم پذیر هستند. برخی پژوهشگران اعتقاد دارند که این بعد شامل عامل میل به موفقیت نیز می گردد. افراد با سطوح پایین وجدان مداری ، بی دقت ، نا منظم و غیر پاسخگو هستند.

سازگاری: این بعد شامل عوامل با ادب و فروتن بودن ، ملایم و خوش طینت بودن ، دارای حس همدلی و مهربانی است. برخی از محققان عنوان ” تمکین دوستانه [۱]” را برای این بعد مناسب می دانند و در برابر آن برای افرادی که سطوح پایین این بعد در آنها دیده می شود عنوان عدم تمکین خصمانه را در نظر می گیرند که شامل مشخصه های عدم همکاری ، کم حوصلگی و زود رنجی می گردد.

رنجور خویی: این بعد تبیین کننده افرادی است که دارای سطوح بالای نگرانی ، خشونت، ناراحتی است. در مقابل افراد با رنجور خویی پایین و یا با ثبات احساسی بالا قرار دارند که معمولا آرام ، وقار و اطمینان هستند.

پذیرش تجربیات جدید: این بعد پیچیده ترین بعد است که کمترین اجماع را در میان محققان به دست آورده است. معمولا این بعد به حدی اشاره دارد که افراد حساس نسبت به محیط ، انعطاف پذیر ، خلاق و کنجکاو هستند. افرادی که سطح پایینی از این بعد را دارند در برابر تغییر از خود مقاومت نشان   می دهند ، ایده های جدید را نمی پذیرند و محافظه کارترند.

شکل ۱٫۲) ابعاد و عوامل پنج عامل بزرگ شخصیتی (Mcshane & Vongilnow, 2010)

برونگرایی: این ویژگی توصیف کننده افرادی است که گرم و صمیمی ، پر حرف ، اجتماعی پذیر و پر تکاپو هستند. در برابر این بعد، ویژگی درونگرایی قرار دارد که به افراد آرام ، خجالتی محتاط اطلاق می گردد. البته افراد درونگرا لزوما کمبود مهارت های اجتماعی ندارند بلکه آنها تمایل به این دارند که علایق خود را به سمت ایده های درونی هدایت کنند تا رویدادهای اجتماعی. افراد درونگرا از تنهایی خود احساس راحتی می کنند در حالیکه برونگراها اینگونه نیستند.

مک شین و وین گیلنو (۲۰۱۰) و ماینر[۲] (۲۰۰۵) معتقدند که علاوه بر ۵ بعد و عوامل مورد بررسی در پنج عامل بزرگ شخصیتی دو ویژگی دیگر نیز وجود دارند که می توانند توصیف کننده رفتار افراد در محیط کاری باشند. این دوعامل عبارتند از مرکز کنترل و خود دیده بانی. مرکز کنترل عبارت است از اعتقاد عمومی فرد مبنی بر اینکه به چه میزان بر زندگی خود کنترل دارد. افرادی که حس می کنند سرنوشت اشان تا حد زیادی در دست خودشان است دارای مرکز کنترل درونی و افرادی که فکر می کنند اتفاقات و رویدادهای اطرافشان بر مبنای قسمت ، شانس و یا سایرین است دارای مرکز کنترل بیرونی هستند. خود دیده بانی به سطح حساسیت فرد نسبت به رفتار بارز دیگران و توانایی تطبیق مناسب با این سرنخ های موقعیتی اطلاق می گردد. افرادی که دارای سطوح بالای خود دیده بانی هستند رفتارهای خود را نسبتا راحت تنظیم و تغییر می دهند اما افرادی که دارای سطوح پایین خود دیده بانی هستند بیشتر احساسات خود را آشکار می سازند بنابراین پیش بینی رفتارهای آنها از یک موقعیت به موقعیت دیگر نسبتا آسان است.

[۱] – Friendly Obedience

[۲] – Miner

فروش فایل متن کامل این پایان نامه با فرمت ورد در این لینک

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 330