عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید۲-۱-۱- موزه چیست؟
فرهنگ یک مفهوم کلی است و تمامی ارزش‌ها و یافته‌های معنوی مردمان آن جامعه را در بر میگیرد.
پس فرهنگ میراثی است که از پیشینیان بر گرفته شده و در آن تغییراتی داده شده و به نسل‌های بعد انتقال یافته است. موزه محلی برای نمایش فرهنگ و گذشته ماست.
واژه موزه از لغت یونانی موزین «musein» به معنای محل زندگی موز ها «muses» الهه های هنر و صنایع در اساطیر یونان اقتباس شده است که در زبان انگلیسی میوزیم«museum» و در زبان فرانسه موزه «musee» تلفظ می شود. « موز‌ها فرشتگان الهام‌بخشی هستند که هنرهای عامیانه موسیقی، شعر، نقاشی و … به آنها نسبت داده شده، این مکانها به فرشتگان الهام‌بخش وقف شده‌اند و جایگاهی برای پرستش و مطالعه بودند.»۱.
مبدأ اسم موزه در یونان قدیم از روی معبدی که به موز ها مختص بود، بوجود آمده است و موز ها عبارت از دختران ژوپیتر بوده‌اند که خدایان الهام بخش علم و ادبیات و هنر و موسیقی و حجاری محسوب میشده‌اند. تاریخ موز ها یا پریان الهام بخش شعر و هنر جای بس مهمی را در اسطورهشناسی یونان اشغال کرده است و داستانهای آن همیشه برای نویسندگان منبع الهام بوده است. بدین جهت در تاریخ رب النوع‌های یونان و همچنین در تاریخ هنر و ادبیات جهان موزه های نه‌گانه اساطیر یونان اهمیت و مقامی خاص دارند.
برای این کلمه، نمی‌توان معادل مناسبی در زبان پارسی پیدا نمود زیرا “موز” در افسانه خدایان یونان خدای کوچکی است که وظیفه‌اش الهام بخشیدن به شاعر و هنرمند بوده است.
بنابراین مبداء لغت موزه بطورکلی از یونان بوده و از نام موز ها اقتباس شده است. بعدها این اسم را روی معابد دیگر که به عنوان جایگاه ادبیات، علوم و هنر و بنام نه دختر ژوپیتر ساخته شده گذارده‌اند.
تعاریف فوق منشأ پیدایش لغت موزه را روشن می‌سازد. شکل‌گیری سازمانی به نام موزه با اهداف یاد شده آن تقریباً از اواخر قرن ۱۴ میلادی آغاز گردیده است.
” ایکوم[۱] ” شورای جهانی موزه ها(با توجه به اساسنامه ایکوم، مصوب در کنفرانس عمومی در وین اتریش ، در سال ۲۰۰۷)، موزه را موسسه ای دایمی دانسته که اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها، گرد آوری و نگه داری، تحقیق، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی، آموزش و بهره برداری معنوی است. تعریفی دیگر موزه را بنیادی دانسته که سه وظیفه اصلی جمع آوری، نگهداری و نمایش اشیا را بر عهده دارد. این اشیاء ممکن است نمونههایی از طبیعت و مربوط به زمین شناسی و ستاره شناسی یا زیست شناسی باشد. یا آن که آفرینش های هنری و علمی را در طول تاریخ به نمایش بگذارد.
« موزه در ساده‌ترین شکل تعریف عبارت است از بنایی جهت گردآوری مجموعه ای از اشیاء به منظور تحقیق و بررسی و بهره‌گیری[۲]»
هدف اولیه از پیدایش موزه‌ها به مفهوم نوین و به روش شناخته شده امروزی ایجاد مکانهایی برای نگهداری اموال شخصی و یا ثروتهای صرفاً ملی بوده است. اشتیاق به گردآوری اشیاء زیبا، گرانبها و کمیاب امری است که ریشه در نهاد و سرشت آدمی داشته و دارد. همه تمدن‌ها از ابتدایی ترین تا پیشرفته‌ترین آنها در تمایل به گردآوری اشتراک داشته‌اند[۳].
موزه‌ها به عنوان مؤسساتی در جوامع نوین وظیفه دارند اشیائی را که به لحاظ ارزش فرهنگی‌شان گرامی داشته می‌شوند را نگهداری نموده و تا سرحد امکان از ویرانی و زوال مصون بدارند و در قبال این‌گونه اشیاء همان نقشی را بر عهده دارند که کتابخانه‌ها در برابر کتب و بایگانی‌ها در قبال اسناد رسمی ایفا می‌کنند.
جوامع این اشیاء را نه به انگیزه احتکار بلکه به منظور بهره‌گیری از آنها محفوظ می‌دارند. موزه‌ها به وجهی سازمان یافته‌اند که از گنجینه‌هایشان در جهت اهداف فرهنگی استفاده شود.
موزه برای آن که بتواند از عهده ایفای نقش اجتماعی، آموزشی و فرهنگی خود برآید نمی‌بایستی صرفاً به گردآوری بپردازد بلکه باید سلامت میراثی را که در اختیارش نهاده شده را تأمین نماید. از همین روست که وظیفه نگهداری که از وظایف دیرینه موزه‌هاست بسیار اهمیت می‌یابد.
اکنون تمایزی بین حفاظت و مرمت پدید آمده است، ۱- حفاظت عبارت است از: توجهی که صرف مجموعه‌ها (بطورکلی) می‌شود تا از عوامل تخریب، محیطی (حرارت، رطوبت، آلودگی هوا، نور و…) و عمل بیولوژیکی( فیزیکی، شیمیایی یا مکانیکی درون خود شی‌ء) و انسانی (تماس با دست، حمل و نقل و غیره) مصون بماند.
۲- مرمت عبارت است از: ترمیم و بازسازی و این کاری است که به چیره‌دستی و دانش کافی نیازمند است. از دیگر سو پژوهشگران را باید گروه مهمی از مراجعین به موزه‌ها برشمرد، چرا که هر موزه‌ای می‌بایست فعالیت‌های خود را به مطالعه عمیق مجموعه‌هایش مبتنی سازد. از این رو پژوهش، خواه بوسیله کارکنان خود موزه انجام شود، خواه بوسیله پژوهشگران غیر عضو موزه که از منابع مستند آن استفاده می‌کنند فصلی جدا نشدنی از زندگی موزه را تشکیل می‌دهد. از این رو منابع می‌باید به صورتی عرضه شوند که پاسخگوی نیازها باشند، نخستین ضرورت این است که کتابچه‌های راهنما و کاتالوگ‌های مجموعه‌ها تا حد امکان کامل باشند.
بنابراین موزه‌ها علاوه بر مستند ساختن مجموعه‌های خویش می‌باید برای پژوهشگران تسهیلات مکملی فراهم نمایند، از قبیل: تالار مطالعه، دسترسی به مخازن کتابخانه، آرشیو و احیاناً همانطور که در کشورهای در حال توسعه متداول است پیشبینی‌هایی در جهت اسکان بازدیدکنندگان خارجی.
امروزه گسترش روزافزون رسالت‌های اجتماعی و علمی موزه دربرگیرنده تنش‌های درونی در قالب مؤسسه مزبور و کارکنان آن می‌باشد، در حالی که در گذشته موزه عبارت از یک پرستشگاه یا یک خزانه آثار و اشیائی به منظور استفاده یک اقلیت خاص بود. لیکن اکنون باید پاسخگوی نیازهای متضاد باشد، باید آموزش بدهد، وسائل تفریح و انبساط خاطر را فراهم سازد و در جهت گسترش دانش تلاش نماید.
موزه‌های پویا که تعدادشان رو به افزایش است همه امکانات خود را وقف آموزش و فرهنگ کرده و همانند یک دانشگاه در صدد برقرار نمودن آشتی بین خواسته‌های دانش که نمی‌توانند گامی فراتر از پژوهش بردارند و خواسته‌های فرهنگ که باید متوجه جمعیتی هرچه وسیع تر باشند، برآیند و در این راستا گامهای مؤثری بر می‌دارند.
موزه‌ها از لحاظ کارآئی و ماهیت به سه دسته تقسیم می‌شوند[۴]:
۱) موزه هنر
۲) موزه تاریخ
۳) موزه علوم که در بر دارنده سرگذشت زندگی بشریت هستند.
۱– کرباسی ، کلود ، موزه چیست؟، مجله موزه‌ها،سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شماره ۶ ، سال انتشار۱۳۸۰،صص ۹ـ ۸
