مقدمه

سیر و سیاحت یکی از راه­های خداشناسی و رسیدن به کمال سیر آفاق و انفس است که از آن به هجرت به درون و بیرون تعبیر می­شود. با در نظر گرفتن خلقت هستی و انسانها و بیهوده نیافریده شدن انسان که در قرآن بدان اشاره شده، مسیر زندگی نوع بشر به وسیله انبیاء تعیین و هدایت شده است.

جهانگردی در قرون گذشته از امتیازات ویژه­ی، عده­ای انگشت شمار از مردم بوده ولی در نیمه دوم قرن نوزدهم و در اثر اختراعات مختلف و بهبود معیشت و وضع اقتصادی افراد و امنیت و اطمینانی که در وضعیت حمل و نقل اهم از زمین، هوایی، دریایی بوجود آمد. جریان مسافرتها سرعت بخشید و بدینسان موجودیت خود را در کشورهای پیشرفته ارائه نمود.

جهانگردی، پیشه انسانهایی است که در اندیشه وسعت نگاه خود اقناع حس کنجکاوی، رنج سفر را بر عافیت حضر می­خرند و پنجه در پنجه شده­اند به کشف ناگفته­ها و نادیده­ها می­پردازند. دیگران از اندوخته­های آنان بهره برده و در سکون و آرامش خود به رمز هزاران سؤال نهفته پی می­برند. این نوع جهانگردی که به زمانهای دور مربوط می­شود، امروزه چهره متفاوتی پیدا کرده است. در عصر حاضر میلیونها تن در طول سال به انگیزه مشاهده آثار باستانی و طبیعی، آشنایی با آداب و رسوم سنت­های ملی و مذهبی، شرکت در جشنواره­ها، بازدید از اماکن مقدسه دینی که غالباً آمیزه­ای از عشق، هنر و مهارت است، قدم بر عرصه کشورهایی می­گذارند که صدها سال قبل محل سکونت و حیات آدمیان بوده است (گو و پنگ ، ۲۰۱۱).

توریست به عنوان عنصر اصلی جهانگردی محسوب که با ورود خود به یک کشور موجبات اشتغال و ارزآوری و همچنین دارای مزایای ارتباطی، سیاسی، فرهنگی و تأثیرات بین الملل است.

در این فصل از تحقیق مبانی نظری پژوهش ارائه و در آن سعی شده وضعیت ورود جهانگردان غیر مسلمان به کشورمان، به طور کامل روشن گردد. در ادامه به معرفی جاذبه­های گردشگری ایلام و در پایان چارچوب نظری پژوهش ارائه و پیشینه مطالعات و پژوهش­های انجام گرفته بیان شده است.

۲-۲٫ گردشگری و دیگر تعاریف در صنعت جهانگردی:

گردشگر

بنا به تعریفی گردشگر به شخصی خارجی جهت سیاحت، گردش و ورزش که اقامت آن کمتر از ۲۴ ساعت نباشد  و بیشتر از ۲ ماه هم نباشد گردشگر گفته می­شود.

کمیته ۲۲ ژانویه سال ۱۹۳۷ تعریف زیر را برای گردشگر ارائه نموده است.

فردی که به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر به کشوری مسافرت می­کند و معمولاً حق اقامت در آنجا را دارد.

این کمیته افراد ذیل را جهانگرد محسوب می­کند:

۱- افرادی که برای تفریح، مسائل خانوادگی، بهداشتی و غیره مسافرت می­کنند.

۲- اشخاصی که برای شرکت در جلسات و یا هیأت­های علمی، اداری، سیاسی، مذهبی و ورزش مسافرت می­کنند.

۳- افرادی که برای تجارت مسافرت می­کنند.

۴- کسانی که از طریق مسافرتهای دریایی وارد کشوری می­شوند وقتی که کمتر از ۲۴ ساعت در آن کشور می­مانند.

افراد ذیل در اعداد جهانگردان نیستند (پور خلیلی و استادی، ۱۳۸۷):

۱-  افرادی که با قرارداد یا بدون قرار داد برای کسب شغل یا اشتغال در تجارت وارد کشوری می­شوند.

۲- سایر اشخاص که برای اقامت وارد کشوری می­شوند.

۳- دانشجویان که در مدارس و مؤسسات شبانه روزی اقامت دارند.

۴- ساکنان مرزی و افرادی که مقیم کشوری هستند ولی در مملکت مجاور کار می­کنند.

۵- مسافرانی که بدون توقف از کشوری عبور می کنند و چنانچه حتی این مسافرت بیش از۲۴ ساعت طول بکشد باز در زمره جهانگردان بشمار نمی­آیند.

کمیسیون آماری سازمان ملل متحد تعاریف زیر را ارائه می­دهد

بازدید کننده

افراد غیر مقیمی که می­خواهند بدون اشتغال بکاری به مدت یکسال یا کمتر در کشوری اقامت کنند و این امر شامل افراد وابسته به آنها نیز می­شوند.

کمیسیون مذکور تقسیم بندی این مقوله را طبق منظور از بازدید به شرح ذیل توجیه نمود.

ترانزیت، تعطیلی، تحصیل، تجارت یا سایر بازدیدکنندگان.

کنفرانس سال ۲۰۱۱ استرالیا با موضوع صنعت گردشگری در جهان

کنفرانس مذکور تعریف جامعی از اصطلاح بازدید کننده را از لحاظ آماری چنین تعریف می­کنند. کسی که از کشوری غیر از مملکتی که در آن اقامت دارد و نیز بغیر از کسب شغل، دیدن کند. این تعریف شامل ۲ طبقه می­باشد. جهانگردان، سیاحان.

جهانگرد یعنی بازدید کننده موقتی که حداقل۲۴ ساعت در کشور مورد نظر اقامت کند.

و منظور از مسافرت یکی از اهداف زیر است:

۱- استراحت، تفریح، تعطیلات، سلامتی، تحقیق، مذهب، ورزش.

۲- تجارت، دلایل خانوادگی، مأموریت، شرکت در جلسات.

سیاح : بازدید کننده موقتی که کمتر از ۲۴ ساعت در کشوری می­ماند و شامل مسافران دریایی نیز می­باشد.

صنعت جهانگردی

جهانگردی به معنی عام

می­توان آن را به عنوان پدیده جمعی و تنوع تمدن صنعتی که از سفر و اقامت همزمان غیر بومیان منشأ گیرد تعریف کرد.

جهانگردی به معنی فشرده

جهانگردی عبارتست از مجموعه فعالیت­هایی که درایام فراغت انجام می­شود البته نه در جهت انجام کار و امور وابسته به آن بلکه به منظور استراحت یا بازیابی نیروی از دست رفته افزایش شناخت، آگاهی، روابط انسانی و غیره که به سفر و اقامت غیر از مسکن مأوای همیشگی.

تعریف اخیر در واقع جهانگردی را مثل پدیده­ای با چشم انداز فرهنگی معرفی می کند.

تعریف دیگر در صنعت جهانگردی

صنعتی­ که یک پدیده هنری و زایده فکر و دست بشر باشد (وان بنن، ۲۰۰۷).

گذرنامه

سندی است که از طرف (نیروی انتظامی) به اتباع کشور، که قصد مسافرت به خارج دارند، داده می­شود.

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

انگیزه­های جهانگردی

مسئله جهانگردی و سیاحت که از دیرباز مورد توجه بوده است. اساساً برای ارضای حس کنجکاوی، کسب اطلاعات، آگاهی و کشف راز آفرینش، تفحص در اموال مردم سرزمین­های دیگر با وجود جاذبه­های طبیعی و مصنوعی، آثار و بناهای تألیفی و باستان، اماکن مقدسه، تفریحات، استراحت و مسائلی از این قبیل که نام برده شد می­باشد. لیکن نیاز به سفر برای فرار از محیط نیز انگیزه­ای برای مسافرت است. چه اینکه سفرزاده نیازهای گوناگون انسان است که می­توان این طور نام برده شوند (تولایی، ۱۳۸۶):

۱- نیاز روانی   ۲- نیاز اقتصادی    ۳- نیاز اجتماعی   ۴- نیاز سیاسی

در بحث نیاز اجتماعی، آشنایی با آداب و سنن، رسوم و شناخت افکار و ایده­ها از دیرباز مورد توجه بوده است و چون تفاهم اندیشه کاری بس دشوار بوده از همان ابتدای امر سیاحت چاره مؤثر این کار شناخته شده و به عنوان یک  نیاز اجتماعی مورد قبول قرار گرفت.

در بحث نیاز سیاسی، گسترش صلح جهانی و پایداری این صلح در صحنه سیاست بین الملل امری بس ضروری است و صنعت جهانگردی نقش مهمی دارد.

۲-۴٫ انواع جهانگردی

جهانگردی با توجه به منظور و مقصود و انگیزه­ای که جهانگرد دارد به طبقات مختلف تقسیم می­شود. به عبارت دیگر هدف و انگیزه جهانگرد از مسافرت انواع مختلف را به وجود می­آورد (کاظمی، ۱۳۸۹).

در مورد بحث قبلی اشاره شد یکی از انگیزه­های جهانگردی رهایی از محیط استراحت، فشار زندگی روزمره و یا تشنج شهر نشینی است که این انگیزه در ارتباط با سن مورد بحث است:

۲-۴-۱٫ جهانگردی از نظر سن:

۱- جهانگردی جوانان

در این نوع جهانگردی نیاز به آزادی و خودنمایی به چشم می­خورد. جهانگردی سازمان یافته و گشت­های منظم را پذیرا نیستند.

۲- جهانگردی میانسالان

در این نوع جهانگردی نیاز به امنیت بیشتر است. نیاز به آزادی کاهش وخود محوری دیده نمی­شود. متقاضی جهانگردی در سطح مناسب و گشت­های منظم است.

۳- جهانگردی سالخوردگان

انگیزه و امنیت در این گروه مشهودتر است.

۲-۴-۲٫ جهانگردی از نظر قصد مسافرت

۱- تفریحی ۲- ورزشی ۳- شهری ۴- فرهنگی ۵- تجاری ۶- کنفرانس­ها (تولایی، ۱۳۸۶).

۲-۴-۳٫ جهانگردی از نظر نحوه مسافرت

۱- به صورت انفرادی با اخذ ویزای شخصی

۲- توسط آژانس­های مسافرتی کشور خود توریست با هماهنگی با آژانس مسافرتی کشور میزبان به صورت تور تحت پوشش اداره کل اتباع خارجه با هماهنگی استانها به سیاحت خود می­پردازند.

بسیاری از پژوهشگران، گردشگر را بر حسب نوع انگیزه به گونه­ای دیگر طبقه بندی می­کنند که شامل گردشگر قومی، هنری، تاریخی طبعیت گرا، تفریحی و کاری می­باشد.

رایز و تنور^[۱] (۲۰۱۲)، نوعی دیگر از تقسیم بندی گردشگری را ابداع کرد که تا اندازه ای به شناخت مفهوم واقعی گردشگر و اثری که ممکن است بر جمعیت میزبان داشته باشد یاری می­رساند. او بر اساس میزان علاقه گردشگر به کسب تجربه در جامعه ناآشنای میزبان، آن را به چهار نوع عمده تقسیم کرده است.

۱- کاوشگر ۲-  بدون مقصر  ۳-  گردشگری توده­ای انفرادی ۴- گردشگری توده­ای سازمان یافته

که دو نوع اول غیر نهادینه می­باشند و دو نوع بعدی نهادینه می­باشد. دو نوع کاوشگر و بدون مقصد، در پی یافتن چیزهای تازه، ناآشنا و شگفت انگیز هستند. آنان خودشان مقدمات مسافرتشان را فراهم می­کنند، از تسهیلات می­گیرند و تماس زیادی با ساکنان محل دارند. رایز و تنور این گروه را مسافران نهادینه شده  می­نامد.

دو گروه دیگر نحو سفر و محل اقامت خود را از طریق بنگاه­های مسافرتی تنظیم می­کنند. و به دنبال همه‌کس سپند هستند.

۲-۵٫ جاذبه­های جهانگردی

عواملی که در یک کشور یا سرزمین موجب جلب جهانگردی می­شود را جاذبه­های جهانگردی گویند.

بطور کلی تقسیم بندی­ها و نمودارهای زیادی برای جاذبه­های گردشگری ارائه شده است، اما رایجترین الگوی مورد استناد در اغلب مطالعات، الگوی پیشنهادی سازمان جهانی گردشگری است که در نمودار زیر ارائه شده است.

شکل۲-۱٫ دسته بندی انواع جاذبه­های گردشگری

منبع: (سازمان جهانی گردشگری،۲۰۱۳)

جاذبه­های طبیعی: جاذبه­های طبیعی موجود در مقصد، غالباً اولین موضوعی است که توجه گردشگر را جلب می­کند که اصولاً ترکیب متنوعی از منابع طبیعی را می­توان به منظور ایجاد محیطی جذاب برای توسعه گردشگری به کار گرفت.

جاذبه­های فرهنگی: در صنعت گردشگری، فرهنگ به عنوان عامل جذب عمل می­کند. برای گردشگرانی که سفر می­کنند، فعالیت­ها، رویدادها و محصولات فرهنگی، همچون نیرویی الهام بخش و جذاب برآنان اثر می­گذارد جاذبه های فرهنگی شامل تمام تجلی­ها و تبلورهای بیرونی و رسمی فرهنگ هر کشور است که می­توان آنها را دید، نمایش داد یا به نوعی عرضه کرد (کاظمی، ۱۳۸۹).

جاذبه های انسان ساخت: به کلیه عناصر و پدیده های مصنوع دارای ارزش و حائز تعاریف معیار جذابیت، جاذبه انسان ساخت گفته می­شود.

مقاصد گردشگری با توجه به پتانسیل­ها و منابع گردشگری مختلفی که در بردارند، ممکن است یک یا چند نوع از جاذبه­های گردشگری را به گردشگران به عنوان محصول گردشگری ارائه نمایند. گردشگری شامل همه خدمات و ویژگی­هایی است که در کنار هم قرار می گیرند تا آنچه مسافر می­خواهد، فراهم آورند و انواع مختلفی دارد، اما صاحبنظران گردشگری در دنیا، چهار فضای کلی را به عنوان مقاصد گردشگری مشخص کرده اند که عبارتند از:

– فضای روستایی یا جهانگردی سبز

– فضای کوهستانی برای ورزش های کوهستانی

– فضای ساحلی با ویژگی های خاص خود

– فضای شهری.

یکی از انواع گردشگری، گردشگری شهری است؛ به طوری که با توجه به جایگاه ویژه شهر، در بسیاری از کشورهای موفق در این صنعت، شهر پایه و اساس توسعه گردشگری است، چراکه بسیاری از شهرها در بردارنده تمامی انواع جاذبه های گردشگری مذکور هستند؛ یعنی در این نقاط می توان هم شاهد جاذبه های طبیعی، فرهنگی و هم جاذبه­های انسان ساخت بود. ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب، بازسازی فضاهای ظاهراً متروک و مرده به قصد زنده کردن جنبه های کهن جامعه، ازجمله آثار توسعه گردشگری شهری است. بدین منظور، بسیاری از شهرها درصددند تا از ویژگی­ها و امکانات خاص شهر خود سود برده، از مزایای جلب گردشگری شهری بهره گیرند (رایز و تنور۲۰۱۲).

[۱]. Riaz &Tanveer

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

۱ مقدّمه

در حال حاضر، اعتقاد جدّی بر آن است که بقا و توسعه سازمانی زمانی تحقق می‌یابد که سازمان از نیروهای دانشی، خلّاق و با انگیزه که توانایی حلّ مسأله و خود مدیریتی در کار را داشته باشند برخوردار باشد. واقعیت این است که توانمندسازی یکی از نویدبخش‌ترین مفاهیم دنیای کسب و کار بوده که کمتر به آن توجّه شده است ولی اکنون به موضوع روز بدل گشته است. اما علی‌رغم بحث‌های فراوان درباره فواید توانمندسازی، بهره‌برداری از آن اندک و ناچیز است (بلانچارد[۱] ۱۳۷۹، ص۱۱).

اکنون به‌طور گسترده‌ای ثابت شده است که رفاه کارکنان،‌ رضایت مشتری،‌ مشتری مداری و توانمندسازی، عناصر مؤثّری در تعیین مؤفقیّت هر سازمانی است. از آنجایی که کارکنان و مشتریان با تقاضاها، خواسته‌ها و نیازهای متفاوت، هسته مرکزی سازمان محسوب می‌شوند، سازمان‌ها باید استراتژی‌های مشتری محوری را ایجاد کنند و کارکنان مشتری مدار و توانمند جهت ارائه خدمات عالی به مشتریان را افزایش دهند.

بانک سپه به عنوان نخستین بانک ایرانی در اردیبهشت ماه سال۱۳۰۴ هجری شمسی تأسیس گردید وهم اکنون در استان تهران دارای ۵ بخش میباشد که یکی ازبخشهای آن که در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته مدیریت شعب منطقه مرکزی تهران میباشد که با تحت پوشش قرار دادن حدود ۶۱ شعبه و تعداد ۵۵۹ نفر پرسنل در واحد صف مشغول به فعالیّت میباشد.

۲-۲ تعریف توانمندسازی و مفاهیم آن

به‌طورکلّی در تعریف توانمندسازی، مطالب زیادی مطرح گردیده است. واژه Empower در فرهنگ فشرده آکسفورد «قدرتمند شدن»، «مجوّز دادن»، «ارائه قدرت» و «توانا شدن» معنی شده است.

بلانچارد (۱۳۷۹)، آماده ساختن شرایط، جهت عرضه بهترین منابع فکری در هر زمینه از عملکرد سازمان را به توانمندسازی مربوط می‌داند، به گمان وی، هدف از توانمندسازی این است که ذی‌صلاح‌ترین کارکنان بیشترین نفوذ را با مناسب‌ترین شیوه‌ها اعمال می‌کنند.

تواناسازی همچنین تشویق افراد به مشارکت بیشتر در اتّخاذ تصمیم‌هایی که بر فعّالیت‌های آنان تأثیرگذار است، ‌تعریف می‌شود. از این طریق می‌توانیم فرصت‌هایی را برای افراد فراهم آوریم تا نشان دهند که می‌توانند ایده‌های خوبی آفریده و به آن جامعه عمل بپوشانند (اسمیت[۲]، ۲۰۰۰، ص ۱).

در مجموع می‌توان گفت، توانمندسازی ضمن تغییر در نحوه نگرش افراد و قضاوت آنها در رابطه با مسایل مختلف فردی و سازمانی، باعث بوجود آمدن این باور در آنها می‌شود که آزادی و اختیار، منابع مطمئنی برای توانا شدن است. از این رو، وقتی گروهی از افراد در سازمان توانمند می‌شوند،‌روابط آنها با صاحبان قدرت تغییر می‌کند و در اهداف مشترکشان سهیم خواهند شد. افراد توانمند شده در ارتباطات خود با دیگران و صاحبان قدرت مانند شرکت‌ها و دولت تغییر ایجاد می‌کنند، این افراد در کسب و کار و تجارت نیز در روابط خود با دیگر همکاران تغییر ایجاد خواهند کرد (عبداله‌زاده، ۱۳۸۹).

توانمندسازی فرآیند توسعه است. باعث افزایش توان کارکنان برای حل مشکل و ارتقای بینش سیاسی و اجتماعی کارکنان شده و آنان قادرند عوامل محیطی را شناسایی و تحت کنترل بگیرند.

• توانمندسازی اعطای اختیار تصمیم‌گیری به کارکنان به‌منظور افزایش کارایی آنان و ایفای نقش مفید در سازمان است (آهنگری، ۱۳۸۹).

۲-۳  تعریف مشتری‌گرایی

یک سازمان دارای طبقه‌بندی‌های اداری، چارت‌های سازمانی، قسمت‌های مختلف و اهداف و خطی‌مشی‌ها، دستورالعمل‌ها و بسیاری موارد دیگر است که مسلّماً برای مشتریان، بزرگی سازمان و قسمت‌های مختلف آن اهمیّت ندارد بلکه می‌خواهند کسی مشکلاتشان را حل نماید. سازمان مشتری‌گرا سازمانی است که هدف آن پیش گرفتن درخواست‌های مشتریان در مسائلی که بیشترین ارزش را برای آنها داراست،‌می‌باشد و رضایت مشتری را سرمایه خود و ضامن برگشت سرمایه سازمان می‌دانند. ارائه خدمات به مشتری همواره سرلوحه تفکّرات و برنامه‌ریزی‌های سازمان می‌باشد و در زندگی و مشکلات موجود برای کسانیکه مسئول راضی نگه‌داشتن مشتری هستند تغییر و بهبود حاصل می‌نماید. ملاک واقعی ارزش یک شرکت از نظر جامعه و صاحبان آن رضایت مشتری است و بدون این هیچ کسب و کاری نمی‌تواند ادامه حیات داده و ایجاد شغل نموده و یا زندگی کسانی را که در آن کارکرده و به مردم خدمت ارائه می‌دهند، تأمین نماید. یک سازمان مشتری مدار بدون ایجاد ارتباط مناسب با مشتریان خود نمی‌تواند مؤفقیّتی حاصل کند و در دنیای امروز که دنیای کیفیّت محور مشتری مدار است، مشتری هدف و مشتری مداری زیر بنای کلیّه فعّالیت‌های تجاری و اقتصادی خواهد بود. در این راستا جذب کارکنان مشتری مدار که ویژگی‌های بارز ارتباطات انسانی را در رفتار خود لحاظ کرده باشند، ضروری است. ارتباطات مؤثّر بین کارکنان ضامن کیفیت مطلوب است.قبل از شروع هر پروژه باید کارکنان را نسبت به اهمیّت روابط متقابل در انجام وظایف و مسئولیت محوله، برای حصول نتیجه مورد انتظار آگاه ساخت. به این ترتیب که هر کسی متوجّه نقش و تأثیر فعّالیت‌های خود بر کار سایرین شده و می‌توان با تغییر کانون توجّه افراد از عملکرد انفرادی به کار گروهی،‌توقّعات کارفرما را ارضاء و همه افراد را برنده تلقی نمود.

مدیران مشتری‌مدار بدون کارکنان مشتری‌مدار مؤفّق نخواهند بود و کارکنانی که ویژگی‌های ذیل را داشته باشند در زمره کارکنان مشتری مدار قرار دارند:

[۱] . Blanchard

[۲] . Smith

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

اهمیّت و دلایل توجّه به موضوع توانمندسازی

همانگونه که سازمانها به مقابله با چالش‌های سازمانی برمی‌خیزند و بهبود مستمر را در اولویّت قرار داده‌اند، نیاز بیشتری به حمایت و تعهّد کارکنان و درگیر کردن آنها در کار احساس می‌شود. توانمندسازی تکنیکی نوین و مؤثّر در جهت ارتقای بهره‌وری سازمان به‌وسیله بهره‌گیری از توان کارکنان است. کارکنان به واسطه دانش،‌ تجربه و انگیزه خود صاحب قدرت نهفته هستند و در واقع توانمندسازی، آزاد کردن این قدرت است. این تکنیک، ظرفیّت‌های بالقوّه‌ای که برای بهره‌برداری از سرچشمه توانایی انسانی که از آن استفاده کامل نمی‌شود،‌در اختیار می‌گذارد و در یک محیط سالم سازمانی، روشی متعادل را در بین اعمال کنترل کامل از سوی مدیریت و آزادی عمل کامل کارکنان پیشنهاد می‌کند.

کاهش ناتوانایی‌های موجود در انجام وظایف شغلی از مشکلاتی است که در جهت بهبود عملکرد افراد باید بر آن فائق آمد، ویژگی‌های فردی مانند اعتماد به‌نفس، خلاقیّت و نوآوری، مثبت‌اندیشی و … در جهت چیرگی بر این مشکلات از اهمیت خاصی برخوردار است. دستیابی به چنین اهدافی مستلزم ابزاری مناسب و علمی است. توانمندسازی یکی از مهمترین ابزارهایی است که می‌تواند منجر به ایجاد این ویژگی در افراد شود. امروزه منشأ اصلی مزیّت رقابتی در تکنولوژی جدید نهفته نیست، بلکه در فداکاری، نوآوری، مثبت‌اندیشی، کیفیت، تعهّد و توانایی نیروی کار ریشه دارد. از مهم‌ترین منابع یک سازمان می‌توان به نتایج حاصل از تحرّک و خلّاقیّت کارکنان اشاره کرد و توانمندسازی محرّک جدید این محیط کاری در حال رشد است (اسکات و ژاف، ۱۳۷۵).

در باب اهمیّت و لزوم توجّه به موضوع توانمندسازی، بویژه توانمندسازی کارکنان، مطالب بسیار زیادی ارائه گردیده است. کانگرو و کانوگو (۲۰۰۵) دلایل زیر را برای شدّت توجّه به توانمندسازی برمی‌شمرند:

• مطالعات مهارتهای مدیریت نشان می‌دهد که توانمندسازی زیردستان بخش مهمّی از اثر بخشی سازمانی و مدیریتی است.
• تجزیه و تحلیل قدرت و کنترل در سازمانها حاکی از این است که سهیم کردن کارکنان در قدرت و کنترل، اثربخشی سازمانی را افزایش می‌دهد.
• تجربیات تشکیل گروه در سازمان، دلالت بر این دارد که راهبردهای توانمندسازی کارکنان نقش مهمّی در ایجاد و بقاء گروه دارد (کانگرو کانوگو، ۲۰۰۵).

۲-۵ عوامل مؤثّر بر مشتری مداری و رابطه توانمندسازی و مشتری گرایی

«استرانگ و هریس»[۱]  (۲۰۰۴) عوامل تأثیرگذار بر مشتری‌گرایی را به سه دسته تقسیم‌ نمودند: تاکتیک‌های رابطه‌ای، ‌تاکتیک‌های منابع انسانی و تاکتیک‌های رویه‌ای.

• تاکتیک‌های رابطه‌‌ای: تاکتیک‌هایی هستند که هدفشان دست‌یابی به اتحّاد بلند مدت دو جانبه با مشتری است. بنابر این، با اتّخاذ چنین تاکتیک‌هایی دستیابی به شراکت‌های بلندمدت برای سازمان که منجر به ارائه ارزشی به مشتریان، انعطاف‌پذیری و درک جامع‌تری از مشتریان می‌شود، اجتناب ناپذیر خواهد بود.(Rechheld, Sasser,1992.23)
• تاکتیک‌های منابع انسانی به‌خصوص در سازمان‌های خدماتی دارای اهمیت چشم‌گیری هستند. در سازمان‌های خدماتی کارکنان در تماس با مشتری نقش کلیدی در حیات کسب و کار به طور کل و رضایت و وفاداری مشتریان به‌طور جزء دارند. بسیاری از محققان ابراز داشتند که تاکتیک‌های منابع انسانی در جهت ارتقای مشتری مداری کارکنان کم هزینه‌تر و اثربخش‌تر است.
• تاکتیک‌های رویه‌ای، به تاکتیک‌هایی اشاره دارد که تمرکز بر توجّه و مراقبت از مشتریان دارد. این تاکتیک‌ها مابین دو تاکتیک رابطه‌ای و انسانی قرار داشته و هدفش حفظ مشتریان و ایجاد روابط بلند مدت با آنان است. مشتری گرایی درک کافی از مشتری هدف در جهت قادر شدن ایجاد ارزش برتر و مستمر می‌باشد. یک فرهنگ مشتری‌گرا بیان می‌کند که سازمان باید بر فراهم نمودن و ارائه محصولات و خدماتی که موجب ارضای نیازهای مشتریان می‌شود، تمرکز نماید. بازاریابی درونی ابزاری است که می‌تواند در جهت توسعه و انگیزش آگاهی از مشتری در بین کارکنان مورد استفاده قرار گیرد.

مطالب فوق نیاز به وجود کارکنان توانمندی که بتوانند تاکتیک‌های فوق را هر چه بهتر در سازمان پیاده کنند، نشان می‌دهد، کارکنانی آموزش دیده و با اعتماد به نفس و جدی در کار که بتوانند موجب جذب مشتری شوند پس هر چه کارکنان توانمندتر باشند مشتری مدارتر می‌شوند و موجب بهره‌وری بیشتر خواهند شد.

۲-۶ ویژگی‌های کارکنان در یک سازمان توانمند

در سازمانی که کارکنان آن توانمند شده‌اند، کارکنانش برای ایفای نقش و تحقق اهداف سازمانی احساس عدم توانایی نمی‌کنند، کارهای بزرگ را بر کارهای روزمرّه و جرأت را بر احتیاط و آزادی عمل را بر وابستگی ترجیح می‌دهند. آنان بدون ترس و واهمه نقطه نظرهای خود را آزادانه بیان می‌کنند، بر احساس باور و عقیده درونی و از روی اشتیاق کار می‌کنند نه بر اساس فشاری که از بیرون وارد می‌شود. مسئولیت اقدامات خود را بر عهده می‌گیرند و پاسخگوی عملکرد خود می‌باشند (درگاهی، ۱۳۸۳). توانمندسازی با پرورش کارکنانی با انگیزه و توانا به مدیران این امکان را خواهد داد که در برابر پویایی‌های محیط رقابتی به‌سرعت و بطور مناسب عمل نموده، موجبات برتری رقابتی سازمانشان را فراهم آورند (محمّدی، ۱۳۸۱).

• نگارنده‌ویژگی‌های رفتاری کارکنان توانمند شده را در مقایسه با کارکنان غیرتوانمند در جدول
  (۲-۱) نشان‌داده است:

[۱] – Strong and Harris

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

۱مقدمه :

بیماری دیابت، شایع ترین بیماری ناشی از اختلالهای متابولیک و چهارمین علت مرگ و میر در جوامع غربی است. بیماری زایی این عارضه، چه از نظر هزینه های درمان وچه به دلیل ازکارافتادگی، بسیار بالاو یکی از عمده ترین مسایل بهداشتی ، درمانی انسان ها است که با گسترش شهرنشینی و تغییر شیوه ی زندگی به سوی بی تحرکی و تغذیه نامناسب،اهمیت بیشتری خواهد یافت.

با توجه به آنکه دستگاههای تست قند خون (گلوکومتر[۱]) به منظور ارائه ی خدمات به بیماران در بخش بهداشت و درمان به کار می روند در رده ی محصولات صنعتی قرار می گیرند و لذا بازاری که در آن عرضه کنندگان دستگاه گلوکومتر و پزشکان با هم در تعامل هستند جز بازارهای صنعتی است از طرفی اگر به کاربرد دستگاه گلوکومتر در خانه و مصارف خانگی آن اشاره نماییم در زمره ی محصولات مصرفی طبقه بندی می شود.هدف ما در این تحقیق اشاره به بعد صنعتی این دستگاه و استفاده ی پزشکان از آن می باشد.گلوکومتر در بیمارستانها برای تشخیص دیابت به کار گرفته نمی شود زیرا تشخیص این بیماری از روش آزمایشگاهی دقیق تر است بلکه این دستگاه در بیمارستانها برای اندازه گیری روزانه ی قند خون بیماران بستری به کار برده می شود .

بازارهای صنعتی و مصرفی تفاوت هایی باهم دارند و در عین حال شباهت هایی نیز دارند اما برای بازاریابی در بازارهای صنعتی که منظور این تحقیق است باید به موارد خاصی توجه شود.

در این فصل به رفتار مصرف کننده و رفتار خرید صنعتی می پردازیم چون گلوکومتر را از بعد صنعتی آن  در نظر گرفته ایم.سپس برای بررسی عواملی که در رفتار خرید صنعتی مطرح است از مدل رفتار صنعتی کوادا[۲] استفاده می نماییم و متغیرهای مدل را به تفصیل شرح می دهیم.

۲-۲ طبقه‌بندى کالاها

بازاریابان براى تدوین خط‌ مشى‌هاى بازاریابى براساس مشخصات کالاها ترتیبات چندى را براى طبقه‌بندى آنها برگزیده‌اند. اجزاى این طبقات عبارتند از:

کالاهای مصرفی

کالاهای راحتی

کالاهای مقایسه‌ای

کالاهای اختصاصی

کالاهای ناخواسته

کالاهای صنعتی

مواد اولیه و قطعات

اقلام سرمایه‌ای

ملزومات مصرفی و خدمات

کالاهاى بادوام، بى‌دوام و خدمات

کالاها را مى‌توان بنا بر دوام یا قابلیت لمس آنها به سه گروه تقسیم کرد. کالاهاى بى‌دوام، کالاهایى مصرفى هستند که معمولاً داراى یک یا چند مورد مصرف مى‌باشند. ماءالشعیر، صابون و نمک در این گروه جاى مى‌گیرند. کالاهاى بادوام آن دسته از کالاهاى مصرفى هستند که معمولاً در مدت زمان نسبتاً طولانى‌ترى مورد استفاده قرار مى‌گیرند. این گونه کالاها معمولاً عمر بیشترى دارند. کالاهایى نظیر یخچال، اتومبیل و اثاثیه و مبلمان از جمله کالاهاى بادوام به‌شمار مى‌روند. خدمات، همان فعالیت‌ها، فواید یا رضایت‌هایى هستند که براى فروش عرضه مى‌شوند، همچون خدمات آرایشگرى و تعمیرات.

۲-۲-۱ کالاهاى مصرفى

کالاهاى مصرفی، کالاهایى هستند که توسط مصرف‌کندگان نهایى و براى مصارف شخصى خریدارى مى‌شوند. بازاریابان، معمولاً این دسته از کالاها را براساس عادات خرید مصرف‌کننده تقسیم کرده‌اند. کالاهاى مصرفى خود مشتمل هستند بر انواع کالاهاى راحتی، مقایسه‌ای، اختصاصى و ناخواسته.

۲-۲-۲ کالاهاى راحتى

کالاهاى راحتی، آن‌دسته از کالاها و خدمات مصرفى هستند که معمولاً با حداقل مقایسه و تلاش مشتری، به‌طور عادى و سریعاً خریده مى‌شوند. این گروه از کالاها در سطح گسترد‌ه اى موجود و داراى قیمت نسبتاً پایینى هستند. محصولات دخانی، صابون و روزنامه، جزء کالاهاى راحتى محسوب مى‌شوند. کالاهاى راحتى خود به‌ سه دسته کالاهاى ضروری، محرک و کالاهاى اضطرارى قابل تقسیم هستند.

۲-۲-۳ کالاهاى ضرورى

کالاهایى هستند که مصرف‌کنندگان، آنها را به‌طور عادى مى‌خرند.

۲-۲-۴ کالاهاى محرک

کالاهاى محرک، کالاهایى هستند که بدون برنامه‌ریزى قبلى یا صرف انرژى براى یافتن آنها، خریدارى مى‌شوند. این دسته از کالاها معمولاً همه‌جا در دسترس قرار دارند. زیرا مصرف‌کنندگان به ‌ندرت سراغ این کالاها را مى‌گیرند.

۲-۲-۵کالاهاى اضطرارى

کالاهاى اضطراری، زمانى خریده مى‌شوند که تأمین نیاز مربوطه، فوریت پیدا کند. استفاده از چتر، هنگام بارندگى و چکمه و بیل، بعد از اولین طوفان زمستان از این گونه هستند.

۲-۲-۶ کالاهاى مقایسه‌اى

کالاهاى مقایسه‌ای، از جمله کالاهاى مصرفى هستند که مشترى در فرآیند انتخاب و خرید آنها عواملى نظیر مناسبت، کیفیت، قیمت و شکل را در نظر مى‌گیرد. هنگام خرید این‌گونه کالاها، مصرف‌کنندگان زمان و کوشش قابل ملاحظه‌اى به جمع‌آورى اطلاعات و انجام مقایسه اختصاص مى‌دهند. کالاهایى نظیر مبلمان و اثاثیه، پوشاک، اتومبیل‌هاى دست دوم و ابزار و وسایل اساسى از جمله این گروه از کالاها به‌شمار مى‌روند.

۲-۲-۷ کالاهاى اختصاصى

کالاهاى اختصاصى نیز از جمله کالاهاى مصرفى هستند که به دلیل برخوردارى از مشخصات یا هویت تجارى منحصر به فرد، گروه عمده‌اى از خریداران حاضر هستند براى به‌دست آوردن آنها به‌طور اختصاصى بکوشند. انواع اتومبیل و اتومبیل‌هاى با مارک تجارى خاص، تجهیزات عکاسى گران‌قیمت و کت و شلوار مردانه جزء این گروه از کالاها هستند.

۲-۲-۸ کالاهاى ناخواسته

کالاهاى مصرفى هستند که یا مصرف‌کننده از وجود آن بى‌اطلاع است یا از وجود آن اطلاع دارد ولى درباره خرید آن فکر نکرده است. وسایل کشف اعتیاد و دستگاه‌هاى پخش یا دیسکت، مادام که مصرف‌کننده از وجود آنها از طریق آگهى‌هاى تبلیغاتى اطلاع پیدا نکرده است، از جمله کالاهاى ناخواسته محسوب مى‌شوند.

۲-۲-۹ کالاهاى صنعتى

کالاهاى صنعتی، کالاهایى هستند که توسط افراد و سازمان‌ها و با هدف بازپرورى یا استفاده در اداره امور، خریدارى مى‌شوند. بنابراین، وجه تمایز بین کالاى مصرفى و کالاى صنعتى در منظور از خرید کالا است. اگر مصرف‌کننده‌اى براى فضاى سبز اطراف منزل خود یک دستگاه چمن‌زن خریدارى کند، این چمن‌زن، کالایى مصرفى تلقى مى‌شود. اما اگر همین مصرف‌کننده، همان دستگاه چمن‌زن را براى فضاى سبز اطراف کارخانه خریده باشد، این کالا، یک کالاى صنعتى تلقى مى‌شود. کالاهاى صنعتی، بسته به نحوه مصرف در فرآیند تولید و هزینه تمام‌شده قابل تقسیم هستند. بر این اساس، کالاهاى صنعتى به سه گروه مواد اولیه و قطعات، اقلام سرمایه‌اى و ملزومات مصرفى و خدمات تقسیم مى‌شوند.

۲-۳ مواد اولیه و قطعات

مواد اولیه و قطعات از جمله کالاهاى صنعتى هستند که به‌طور کامل وارد خط تولید مى‌شوند. این دسته از کالاها خود به دو گروه مواد اولیه خام و مواد اولیه صنعتى و قطعات تقسیم مى‌شوند.

مواد اولیه خام، شامل اقلام زیر است: اقلام کشاورزی، مانند گندم، پنبه، دام، میوه و سبزیجات و محصولات طبیعی، نظیر ماهی، الوار، نفت‌خام و سنگ‌آهن.

مواد اولیه صنعتى و قطعات، شامل اقلامى است نظیر آهن، الیاف، سیمان، سیم، کابل و قطعات تکمیلى مانند موتورهاى کوچک، تایر و قالب.

[۱] glocometer

[۲] .kuada

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

اهداف تحقیق

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

۱-۴-۱ اهداف فرعی

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد ارزشها بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد هنجارها بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد باورها و اعتقادات بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد هنر و میراث فرهنگی بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد آداب و رسوم  بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی مولفه های فرهنگی موثر از بعد مذهب بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه

شناسایی عوامل فرهنگی موثر بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه با توجه به عوامل جمعیت شناختی

۱-۴-۲- سوال ها

سوال اصلی

عوامل فرهنگی موثر بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

سوالهای فرعی

عوامل فرهنگی موثر از بعد ارزشها بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر از بعد هنجارها بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر از بعد آداب و رسوم بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر از بعد هنر و میراث فرهنگی بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر از  بعد مذهب بر  مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر از بعد باورها و اعتقادات بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه کدامند؟

عوامل فرهنگی موثر بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه با توجه به عوامل جمعیت شناختی کدامند؟

۱-۵- تعاریف نظری، اصطلاحات و مفاهیم

آداب و رسوم^[۱] : «آداب و رسوم هر جامعه از تعدادی ارزش های مطلوب ، مطابق فرهنگ آن جامعه تشکیل شده است و شامل شیوه های زندگی، عادات و رسوم خاص یک ملت ، مردم می شود» (گرانپایه، ۱۳۷۷ : ۱۸۴)

ارزشها[۲] :« عبارت است از مقاصد و اهداف مطلوبی که افراد جامعه برای دستیابی به آنها فعالیت می کنند تا بدین وسیله نیازها و خواسته های خود را برآورده سازند» (قلی زاده، ۱۳۸۷: ۱۱۰)..

باورها[۳] : باورها مفاهیمی کلی و مبهم درباره جهان و ماهیت جامعه هستند که مردم درستی آنها را به عنوان واقعیت قبول دارند از آنجا که خاستگاه آنها تجربه ها، سنت ها و یا روش های علمی می باشد می توانند تاثیر نیرومندی بر رفتار داشته باشند ( رنجبر و ستوده،۱۳۸۶ : ۴۹).

عوامل فرهنگی^[۴]: «عوامل تشکیل  دهنده یک فرهنگ یعنی تمامی خصوصیات متمایز کننده یک جامعه یا گروه اجتماعی، این عوامل ممکن است معنوی،فکری،مادی یا احساسی باشد» (پهلوان ،۱۳۸۲ :۱۷۸).

میراث فرهنگی^[۵] : «هر پدیده ای (اعم از منقول و غیرمنقول، مادی و معنوی) که قدمتی دارد و حامل پیام انسانی است.  چیزی از انسان های گذشته برای عرضه دارد«  (حجت، ۱۳۸۰: ۸۱).

مذهب:[۶] «در اصطلاح علم کلام اسلامی، طریقه‌ای خاص در فهم مسائل اعتقادی، که منشأ اختلاف در آن توجیه مقدمات منطقی و یا تفسیر ظاهر کتاب الهی است»(دهخدا،۱۳۸۷: ۱۱۱۲).

هنجارها : ^[۷]« قواعدی برای رفتارند که ارزش های یک فرهنگ را منعکس می کنند یا تجسم می بخشند »(گیدنز، ۱۳۸۷: ۳۵).

۱-۶- تعاریف عملیاتی

ارزشها: در این پژوهش ارزیابی ارزش ها براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۱ الی ۸ پرسشنامه بدست می آید.

هنجارها: در این پژوهش ارزیابی هنجار ها براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۹ الی ۱۴ پرسشنامه بدست می آید.

آداب و رسوم: در این پژوهش ارزیابی آداب و رسوم براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۱۵ الی   ۲۰پرسشنامه بدست می آید.

هنر و میراث فرهنگی: در این پژوهش ارزیابی میراث فرهنگی براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۲۱ الی ۲۷ پرسشنامه بدست می آید.

باورها:  آداب و رسوم: در این پژوهش ارزیابی باورها براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۲۸ الی ۳۴ پرسشنامه بدست می آید.

مذهب: در این پژوهش ارزیابی مذهب براساس نمراتی که از پاسخگویی به سئوالات ۳۵ الی ۴۲ پرسشنامه بدست می آید.

[۱] Customs

[۲] Values

[۳] Beliefs

[۴]Cultural factors

[۵]Heritage

[۶]Religion

[۷]Norms

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

مقدمه

بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ هر جامعه ، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد. با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه از بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد ولی پوچ و میان تهی است. اگر فرهنگ
جامعه ای وابسته به فرهنگ غرب باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد .

بقاع متبرکه از جمله آثار و ارزشهایی هستند که به نوعی در ترویج فرهنگ اسلامی دینی و بسیاری از عناصر ارزشمند فرهنگی تاثیر مثبت دارند. به دلیل جایگاه ویژه ایران و حمایت و پیروی راستین ایرانیان و ارادت خاص آنان به ساحت مقدس ائمه معصومین (ع) و فرزندان و نوادگان آنان، کشور ما از دیرباز مأمن و مأوای امامزادگانی بوده که از دست خلفای جور زمانه مجبور به هجرت می شوند یا آنکه جهت نشر معارف و فرهنگ غنی اسلامی به سرحدات ایران می آمدند . آثار و برکات وجود این ذوات نورانی و مقدس نه تنها در زمان حضور آنان بلکه پس از شهادت یا وفات ایشان نیز استمرار می یافته و مأمن مؤمنان و دوستداران راه حقیقت می شده است. در ایران در کنار اعتقاد راسخ ایرانیان به مقام و منزلت مجاوزان آن اماکن مقدس و اعتقاد ایشان به فرهنگ و معارف غنی اسلامی چنان ظرفیتی در این اماکن ایجاد کرده است که با یک برنامه ریزی صحیح و علمی می توان این اماکن را به قطب های فرهنگی کشور تبدیل نموده با استفاده از ظرفیت های آن، در جنگ نرم علیه دشمن موفق بوده و در برابر تهاجم فرهنگی به خوبی ایستادگی کرد. اما با وجود گرایش گسترده شیعیان به حرم مقدس امامزادگان در ایران و همچنین با وسعت و گستردگی فراوانی که دارند تاکنون به عنوان اماکن فرهنگ ساز ، کمتر مورد توجه و برنامه ریزی قرار گرفته اند. بررسی کارکردهای معنوی و فرهنگی مستقیم و غیرمستقیم حضور امامزادگان در ایران، می تواند از دیدگاه موافقان و مخالفان مورد بررسی قرار گیرد که از  دیدگاه موافقان ، کارکردها و ظرفیت های علمی و فرهنگی مختلفی اعم از شفا دادن، ایجاد کتابخانه، درمانگاه، موسه های خیریه، حوزه های علمیه و غیره را می تواند شامل شود که باعث تحول و اثرگذاری در جامعه می شود. مردم ایران ، اهل ذوق ، هنر و معماری بودند و بناهای زیبایی را بر مدفن این امامزادگان بنا نهادند که مظهر ظهور و بروز هنرهای مختلفی شد و این جنبه نیز به خودی خود جای تأمل و غور فراوان دارد. از جمله خواص بقاع علاوه بر جنبه هنری می توان به جنبه های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و روانی مکنون در آنها اشاره کرد. گردشگری این امامزادگان نیز منتج به ایجاد هویت ملی و دینی و همبستگی ملی و ایجاد محبت و الفت میان اقوام مختلف می شود.

۲-۲- تعریف بقعه متبرکه و امامزادگان[۱]

بقعه متبرکه مدفن امامزادگان (کلیه افرادی که با یک یا چند واسطه به امام معصوم (ع) منسوبند.) می باشد که در طول تاریخ در اثر جنگ یا علل مختلف به شهادت رسیده اند یا پس از وفات در آنجا دفن شده اند و به مرور زمان مدفن انها تبدیل به زیارتگاهی برای دوستداران مکتب اهل بیت (ع) شده است. مدفن برخی علمای بزرگ نیز به تسامح گاهی شامل این طرح خواهد بود. (شریفی و قاسمی سعادت آبادی ،۱۳۹۲: ۱۶).

استفاده از ذریه پیامبر اکرم(ص) در زمانیکه بین مسلمانان و شیعیان حیات ندارند؛ همانا رفتن به زیارت بُقاع و مراقد منوره این بزرگواران است که نشانه عشق و علاقه زائرین به پیامبر اکرم(ص) و ذریه آن حضرت می باشد. اصل مسئله مشروعیت زیارت قبر بزرگان دین، از جمله مسائل مسلّم نزد همه فرقه‌های اسلامی است. ائمه بزرگوار شیعه، همواره به زیارت قبر پیامبر اسلام(ص) و ائمه قبل از خود مشرف می‌شدند و زیارت نامه‌هایی نیز برای زیارت، از ایشان نقل شده که در کتاب پر ارج مفاتیح‌الجنان آمده است. صدور این زیارت نامه‌ها گواهی روشن بر مشروعیت و نیز انجام زیارت از سوی معصومین است. مقبره های مذهبی در مقایسه با سایر بناهای اسلامی (به جز مساجد) از اعتبار ویژه ای برخوردار بوده، مورد توجه عام هستند. کمتر شهر یا روستایی در ایران است که سهمی از چنین بناها  نداشته باشد هر چند اکثر مناطق ایران امامزاده دارند، اما پیامبران الهی مدفون در ایران بسیار کم هستند.

[۱]Definition holy shrine and Imamzadeh

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

۲-۱-۱- موزه چیست؟

فرهنگ یک مفهوم کلی است و تمامی ارزش‌ها و یافته‌های معنوی مردمان آن جامعه را در بر می‌گیرد.

 پس فرهنگ میراثی است که از پیشینیان بر گرفته شده و در آن تغییراتی داده شده و به نسل‌های بعد انتقال یافته است. موزه محلی برای نمایش فرهنگ و گذشته ماست.

 واژه موزه از لغت یونانی موزین «musein» به معنای محل زندگی موز ها «muses» الهه های هنر و صنایع در اساطیر یونان اقتباس شده است که در زبان انگلیسی میوزیم«museum»  و در زبان فرانسه موزه «musee» تلفظ می شود. « موز‌ها فرشتگان الهام‌بخشی هستند که هنرهای عامیانه موسیقی، شعر، نقاشی و … به آنها نسبت داده شده، این مکانها به فرشتگان الهام‌بخش وقف شده‌اند و جایگاهی برای پرستش و مطالعه بودند.»۱.

 مبدأ اسم موزه در یونان قدیم از روی معبدی که به موز ها مختص بود، بوجود آمده است و موز ها عبارت از دختران ژوپیتر بوده‌اند که خدایان الهام بخش علم و ادبیات و هنر و موسیقی و حجاری محسوب می­شده‌اند. تاریخ موز ها یا پریان الهام بخش شعر و هنر جای بس مهمی را در اسطوره­شناسی یونان اشغال کرده است و داستانهای آن همیشه برای نویسندگان منبع الهام بوده است. بدین جهت در تاریخ رب النوع‌های یونان و همچنین در تاریخ هنر و ادبیات جهان موزه‌ های نه‌گانه اساطیر یونان اهمیت و مقامی خاص دارند.

 برای این کلمه، نمی‌توان معادل مناسبی در زبان پارسی پیدا نمود زیرا “موز” در افسانه خدایان یونان خدای کوچکی است که وظیفه‌اش الهام بخشیدن به  شاعر و هنرمند بوده است.

 بنابراین مبداء لغت موزه بطورکلی از یونان بوده و از نام موز ها اقتباس شده است. بعدها این اسم را روی معابد دیگر که به عنوان جایگاه ادبیات، علوم و هنر و بنام نه ‌دختر ژوپیتر ساخته شده گذارده‌اند.

 تعاریف فوق منشأ پیدایش لغت موزه را روشن می‌سازد. شکل‌گیری سازمانی به نام موزه با اهداف یاد شده آن تقریباً از اواخر قرن ۱۴ میلادی آغاز گردیده است.

” ایکوم[۱] ” شورای جهانی موزه ها(با توجه به اساسنامه ایکوم، مصوب در کنفرانس عمومی در وین  اتریش ، در سال ۲۰۰۷)، موزه را موسسه ای دایمی دانسته که اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها، گرد آوری و نگه داری، تحقیق، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی، آموزش و بهره برداری معنوی است. تعریفی دیگر موزه را بنیادی دانسته که سه وظیفه اصلی جمع آوری، نگهداری و نمایش اشیا را بر عهده دارد. این اشیاء ممکن است نمونه­هایی از طبیعت و مربوط به زمین شناسی و ستاره شناسی یا زیست شناسی باشد. یا آن که آفرینش های هنری و علمی را در طول تاریخ به نمایش بگذارد.

« موزه در ساده‌ترین شکل تعریف عبارت است از بنایی جهت گردآوری مجموعه‌ ای از اشیاء به منظور تحقیق و بررسی و بهره‌گیری[۲]»

 هدف اولیه از پیدایش موزه‌ها به مفهوم نوین و به روش شناخته شده امروزی ایجاد مکانهایی برای نگهداری اموال شخصی و یا ثروتهای صرفاً ملی بوده است. اشتیاق به گردآوری اشیاء زیبا، گرانبها و کمیاب امری است که ریشه در نهاد و  سرشت آدمی داشته و دارد. همه تمدن‌ها از ابتدایی ترین‌ تا پیشرفته‌ترین‌ آنها در تمایل به گردآوری اشتراک داشته‌اند[۳].

 موزه‌ها به عنوان مؤسساتی در جوامع نوین وظیفه دارند اشیائی را که به لحاظ ارزش فرهنگی‌شان گرامی داشته می‌شوند را نگهداری نموده و تا سرحد امکان از ویرانی و زوال مصون بدارند و در قبال این‌گونه اشیاء همان نقشی را بر عهده دارند که کتابخانه‌ها در برابر کتب و بایگانی‌ها در قبال اسناد رسمی ایفا می‌کنند.

 جوامع این اشیاء را نه به انگیزه احتکار بلکه به منظور بهره‌گیری از آنها محفوظ می‌دارند. موزه‌ها به وجهی سازمان یافته‌اند که از گنجینه‌هایشان در جهت اهداف فرهنگی استفاده شود.

 موزه برای آن که بتواند از عهده ایفای نقش اجتماعی، آموزشی و فرهنگی خود برآید نمی‌بایستی صرفاً به گردآوری بپردازد بلکه باید سلامت میراثی را که در اختیارش نهاده شده را تأمین نماید. از همین روست که وظیفه نگهداری که از وظایف دیرینه موزه‌هاست بسیار اهمیت می‌یابد.

 اکنون تمایزی بین حفاظت و مرمت پدید آمده است، ۱- حفاظت عبارت است از: توجهی که صرف مجموعه‌ها (بطورکلی) می‌شود تا از عوامل تخریب، محیطی (حرارت، رطوبت، آلودگی هوا، نور و…) و عمل بیولوژیکی( فیزیکی، شیمیایی یا مکانیکی درون خود شی‌ء) و انسانی (تماس با دست، حمل و نقل و غیره) مصون بماند.

 ۲- مرمت عبارت است از: ترمیم و بازسازی و این کاری است که به چیره‌دستی و دانش کافی نیازمند است. از دیگر سو پژوهشگران را باید گروه مهمی از مراجعین به موزه‌ها برشمرد، چرا که هر موزه‌ای می‌بایست فعالیت‌های خود را به مطالعه عمیق مجموعه‌هایش مبتنی سازد. از این رو پژوهش، خواه بوسیله کارکنان خود موزه انجام شود، خواه بوسیله پژوهشگران غیر عضو موزه که از منابع مستند آن استفاده می‌کنند فصلی جدا نشدنی از زندگی موزه را تشکیل می‌دهد. از این رو منابع می‌باید به صورتی عرضه شوند که پاسخگوی نیازها باشند، نخستین ضرورت این است که کتابچه‌های راهنما و کاتالوگ‌های مجموعه‌ها تا حد امکان کامل باشند.

بنابراین موزه‌ها علاوه بر مستند ساختن مجموعه‌های خویش می‌باید برای پژوهشگران تسهیلات مکملی فراهم نمایند، از قبیل: تالار مطالعه، دسترسی به مخازن کتابخانه، آرشیو و احیاناً همانطور که در کشورهای در حال توسعه متداول است پیش­بینی‌هایی در جهت اسکان بازدیدکنندگان خارجی.

امروزه گسترش روزافزون رسالت‌های اجتماعی و علمی موزه دربرگیرنده تنش‌های درونی در قالب مؤسسه مزبور و کارکنان آن می‌باشد، در حالی که در گذشته موزه عبارت از یک پرستشگاه یا یک خزانه آثار و اشیائی به منظور استفاده یک اقلیت خاص بود. لیکن اکنون باید پاسخگوی نیازهای متضاد باشد، باید آموزش بدهد، وسائل تفریح و انبساط خاطر را فراهم سازد و در جهت گسترش دانش تلاش نماید.

 موزه‌های پویا که تعدادشان رو به افزایش است همه امکانات خود را وقف آموزش و فرهنگ کرده و همانند یک دانشگاه در صدد برقرار نمودن آشتی بین خواسته‌های دانش که نمی‌توانند گامی فراتر از پژوهش بردارند و خواسته‌های فرهنگ که باید متوجه جمعیتی هرچه وسیع تر باشند، برآیند و در این راستا گامهای مؤثری بر می‌دارند.

موزه‌ها از لحاظ کارآئی و ماهیت به سه دسته تقسیم می‌شوند[۴]:

۱) موزه هنر

۲) موزه ‌تاریخ

۳) موزه علوم که در بر دارنده ‌سرگذشت زندگی بشریت هستند.

۱– کرباسی ، کلود ، موزه چیست؟، مجله موزه‌ها،سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شماره ۶ ، سال انتشار۱۳۸۰،صص ۹ـ ۸

متن کامل پایان نامه فوق در این لینک از سایت ارشده